Mizozo inayozihusisha China,Urusi ,Iran na Korea kaskazini inatishia amani duniani

Uliwemgu umekuwa na muda mrefu wa utulivu isipokuwa mizozo ya vita katika mataifa machache vilivyohusisha nchi katika mabara tofauti miaka ya hapo nyuma.

Tangu kukamilika kwa vita vya pili vya dunia mwaka wa 1945 hapajawahi kuwa na vita vikubwa vilivyohusisha nchi nyingi kote duniani kuweza kutajwa kama vita vya tatu.

Mzozo wa Kosovo miaka ya 90 na mashambulizi ya baadaye ya Marekani dhidi ya mataifa mbali mbali huko mashariki ya kati iliweza kufika tamati baada ya nchi husika kujipatia uhuru ama Viongozi waliokuwa wakipigwa vita kuondolewa madarakani hususan katika mizozo ya mashariki ya kati.

Hata hivyo kuna uhasama ama migogoro baina ya nchi mbali mbali ambayo wakati mwingine huonekana kutokota na kufika kiwango cha kutishia usalama na amani ya ulimwengu mzima.

Baadhi ya mizozo hiyo imekuwa ikiendelea kwamiaka kadhaa ilahli mingine ina chimbuko la tofauti za kihistoria na kisiasa . Jamii ya kimataifa na Umoja wa Mataifa pia zimeshindwa kupata suluhisho kwa migogoro hiyo.

Urusi na Ukraine

Kabla ya kuporomoka kwa muungano wa Soviet ya miaka ya 90 Ukraine ilikuwa sehemu ya muungano huo lakini sasa imejipata ikilumbana na Urusi ambayo ndio nchi iliyosalia katika uliokuwa muungano wa Soviet uliokuwa na ushawishi mkubwa duniani na kupambana na Marekani kama mojawapo ya nchi zenye nguvu zaidi duniani.

Urusi imekuwa na malengo ya kuchukua kwa njia moja au nyingine baadhi ya sehemu zilizokuwa katika muungano wa Soviet na mwaka wa 2014 ilifaulu kuichukua Crimea kutoka kwa Ukraine.

Malumbano katika mpaka baina ya nchi hizo yameendelea tangu hapo na kwa sasa Urusi imewahami wapiganaji katika eneo la Donbas ambao wanataka kujitenga kutoka kwa Ukraine na kuwa nchi huru.

Je Urusi inajiandaa kuvamia Ukraine?

Kumekuwa na ripoti za wanajeshi wengi wa Urusi kujikusanya katika mpaka wake na Ukraine na nyingi ya ripoti hizo zimekuwa zikitolewa katika mitandao ya kijamii kama vile twitter .

Kremlin haijatoa maelezo juu ya vitengo vinavyohusika. Msemaji wa Rais Vladimir Putin, Dmitry Peskov alisema kuhamisha wanajeshi katika eneo la Urusi ni “jambo la ndani” ambalo halipaswi kumhusu mtu yeyote.

Baadhi ya wanajeshi, pamoja na vitengo huko Crimea, wamekuwa kwenye mazoezi. Lakini Bwana Peskov pia aliituhumu Ukraine kwa “uchochezi”.

Vyanzo vya ujasusi vya Ukraine viliambia BBC kwamba vikosi vya ziada kutoka Urusi ni hadi wanajeshi 14,000. Kwa jumla, kulingana na ofisi ya rais wa Ukraine, Urusi sasa ina wanajeshi 40,000 kwenye mpaka wa mashariki na karibu 40,000 huko Crimea.

Je hili linaweza kuwa ni uvamizi? Inawezekana, lakini wachambuzi wanasema uvamizi mkubwa hauwezekani. Kujipenyeza itakuwa njia iliyojaribiwa na kuaminika zaidi inayoweza kutumiwa na Urusi. Vikosi maalum vya Urusi bila sare rasmi – vilichukua Crimea mnamo 201 kwa mtindo huo.

Kwa nini Urusi iko vitani na Ukraine?

Tangu kuanguka kwa ukomunisti mnamo 1991, wanajeshi wa Urusi waliingilia mizozo katika maeneo kadhaa ya yaliyokuwa sehemu ya Muungano Kisovieti, haswa huko Chechnya na maeneo mengine ya Caucasus.

Kulikuwa na mapigano makubwa mnamo 2014, kabla ya mapigano kusitishwa mnamo 2015. Kumekuwa na mabadilishano ya wafungwa tangu wakati huo.

Zaidi ya watu 13,000 wamekufa katika mzozo huo. Ukraine inasema 26 ya wanajeshi wake wamekufa huko Donbas hadi sasa mwaka huu, ikilinganishwa na 50 katika mwaka wa 2020. Wanaotaka kujitenga katika eneo hilo wanasema zaidi ya watu wao 20 wamekufa mwaka huu

Mkataba wa amani wa Minsk uliokubaliwa mnamo 2015 bado haujatimizwa. Kwa mfano, bado hakuna mipango ya uchaguzi wa kusimamia kwa njia huru katika maeneo yanayotaka kujitenga

Wengine wanakisi kuwa rais wa Urusi Vladmir Putin pia anataka kumjaribu Rais wa Marekani Joe Biden, ambaye amechukua msimamo mkali juu ya Urusi kuliko mtangulizi wake, Donald Trump.

China na Taiwan

Taiwan maajuzi imelalamikia kuhusu hatua ya Uchina kupepetusha ndege zake nyingi za kivita katika anga yake.

Wizara ya Ulinzi ya Taiwan imesema hadi ndege 25 za Uchina na zilizo na uwezo wa kinyuklia zimepaa katika anga yake.

Nchi hizo mbili zimekuwa katika mzozo wa muda mrefu kwani Uchina inataka kuiunganisha Taiwan na China bara ili kuwa nchi moja lakini kwa muda mrefu nchi hizo zimekuwa zikijitawala kivyake.

Beijing imeendelea kushikilia kwamba Tawain ni mkoa wake uliojitenga.Taiwan hata hivyo inajichukulia kama nchi huru.

Tukio hilo la hivi karibuni lilitokea siku moja baada ya Waziri wa Mambo ya Nje wa Marekani Antony Blinken kusema kuwa Marekani ina wasiwasi juu ya “hatua zinazoendelea kuwa za uchokozi” za China dhidi ya Taiwan.

Kisiwa hicho kina katiba yake, jeshi, na viongozi waliochaguliwa kidemokrasia.

China haijafutilia mbali uwezekano wa matumizi ya nguvu kufanikisha kuungana na Taiwan.

China Taiwan: Unayofaa kujua

Korea Kaskazini na Korea Kusini

Tangu mgawanyiko wao baada ya Vita vya pili vya dunia , Korea Kaskazini na Korea Kusini zimekuwa na mgongano mkubwa sana .

Japani ilitawala Korea kutoka 1910 hadi Wajapani walipojisalimisha baada ya vita vya pili vya dunia mwaka wa 1945.

Baadaye, askari wa Soviet walichukua eneo hilo kaskazini na wanajeshi wa Marekani wakachukua uthibiti wa eneo la kusini.

Mvutano kati ya kaskazini na kusini ulilenga tofauti kati ya demokrasia na ukomunisti.

Korea kusini hata hivyo ilijipata katik mafanikio ya kiviwanda na kufaulu kujipa utajiri mkubwa wa kiuchumi huku Korea kaskazini ikitengwa chini ya familia iliyotawala Korea kaskazini ya Kim.

Tofauti hizo zilizidishwa na hatua ya Kaskazini kuanzisha mpango wa kujipa nguvu za zana za Kinyuklia na kujipata ikitengwa na mataifa mengi yaliyoegemea upande wa Marekani na nchi za Magharibi.

Hadi sasa kuna wanajeshi wa Marekani na mataifa mengine katika mpaka wa nchi hizo mbili kwani licha ya kusistishwa kwa vita na kuafikia mkataba wa kumaliza uhasama bado kuna visa vya mashambulizi vinavyoendelea.