Kwa nini unampenda Shah Rukh Khan?”
Niliuliza swali hili kuhusu nyota huyo wa Bollywood kwa marafiki zangu kadhaa hivi majuzi. Walishangaa – halikuwa swali ambalo wamewahi kulifikiria. Sikuwa pia, lakini kitabu kipya, Desperately Seeking Shah Rukh, kilinifanya nishangae.
Walisema alikuwa “mtu mwenye haiba” na “anayefanana” kama shujaa, “mcheshi”, “mkejeli” na “mkweli” katika mahojiano, na “hana majuto ” kuhusu harakati zake za umaarufu na pesa. Niliposhinikiza, walifikiria kwa undani zaidi majukumu aliyocheza, wakitoa maoni juu ya jinsi ambavyo hakuwahi kuwa shujaa wa wa ‘wazi’ lakini alivyowapenda wanawake aliodai kuwaenzi
“Ni kweli! Tunampenda kwa upendo wake kwa wanawake!” mmoja wa marafiki zangu alitangaza, akijishangaa na utambuzi huu.
Hivyo ndivyo mwandishi Shrayana Bhattacharya alipata alipouliza swali lile lile kwa dazeni za wanawake, mashabiki wote wa Khan.
Lakini cha kushangaza, hadithi hizi za ushabiki wake wa kike ni, kwa kweli, hadithi ya ukosefu wa usawa wa kiuchumi.
“Katika kunieleza kuhusu lini, jinsi gani na kwa nini walimgeukia Shah Rukh, wanatuambia kuhusu lini, jinsi gani na kwa nini ulimwengu unavunja nyoyo zao,” anaandika Bi Bhattacharya, akifungua ndoto, wasiwasi na maasi ambayo yana uhusiano usioweza kuzuilika. chaguzi za kimapenzi ambazo wanawake hufanya katika ulimwengu ambao huwaweka katika hali mbaya milele.
Huu sio uchunguzi wa haraka. Ulichukua karibu miongo miwili ya kukutana, mazungumzo na urafiki na wanawake wasio na wachumba, walioolewa au hapo katikati huko India kaskazini. Wao ni Wahindu, Waislamu na Wakristo, walio katika ndoa wenye furaha na wasio na furaha, walioridhika na wanawake wanaofanya kazi waliofadhaika, na wanawake waliokubali hatima zao, wasio na utulivu wa tabaka la kufanya kazi. Wameunganishwa tu na ushabiki wao.
Khan aliingia katika maisha yetu katika miaka ya 1990, pamoja na Coca-Cola na televisheni ya mtandao, uthibitisho wa enzi mpya, wakati mageuzi mengi ya kiuchumi yaliiweka wazi India kwa ulimwengu – kile tunachoita ukombozi.
“Nilitaka kusimulia hadithi ya wanawake hao ‘baada ya ukombozi’ na nikampata kuwa Khan mshirika asiye wa kawaida,” Bi Bhattacharya anasema. Na jinsi gani.
CHANZO CHA PICHA,GETTY IMAGES
Alikuwa akichunguza watengenezaji udi katika makazi duni ya mjini magharibi mwa India mwaka wa 2006 alipogundua kuwa walikua wakichoshwa na maswali ya kawaida kuhusu mishahara. Kwa hivyo, wakati wa mapumziko, alianza kuzungumza nao, akiwauliza kuhusu shujaa wao wanayempenda sana wa Bollywood.
“Walipenda zaidi kuzungumza juu ya kile kinachowafurahisha na kilichowafurahisha ni Shah Rukh.”
Ilivunja ukimya katika tafiti zilizofuata na hivi karibuni Bi Bhattacharya aligundua kuwa wanawake hawa waliunganishwa sio tu na Khan lakini pia “soko la wafanyikazi lisilo sawa na shida zao wenyewe nyumbani”. Na hilo halikubadilika hata alipozungumza na watu wa tabaka la kati au wanawake matajiri.
Kwa nini wavulana na wanaume wengi hawawezi kuwa kama Shah Rukh kwenye skrini? ilikuwa tamko la kawaida. “Wanamjenga – wote wanamtengeneza na wanamtengeneza kulingana na ukweli wao na matarajio yao,” Bi Bhattacharya anasema.
Kujitolea kabisa kwa Khan kwa shujaa huyo kulionyesha mtu ambaye angezingatia kweli, kumsikiliza mwanamke. Wasiwasi wake juu ya hatima yake, kipengele kinachofafanua majukumu yake mengi, ulimfanya kuwa mshirika bora kwa wanawake, ambao maisha yao huwa mara chache mikononi mwao wenyewe. Udhaifu wake unaoonekana – Khan mara zote alikuwa mtu wa kulia , jambo ambalo ni adimu kwa mwanamume wa Bollywood – kulimaanisha kwamba hakukwepa kuonyesha hisia zake au kujali zao.
“Natamani mtu angeweza kuzungumza nami au kunigusa jinsi anavyofanya na Kajol katika Kabhi Khushi Kabhie Gham, lakini hiyo haitatokea kamwe. Mihemko na mikono ya mume wangu ni mikali sana,” anasema mfanyakazi mdogo wa nguo Muislamu.
Binti tajiri, aliyeolewa na asiye na furaha wa washiriki wa zamani wa familia ya kifalme alisema alitaka kulea wanawe kuwa “watu wazuri”. Ufafanuzi wake: “wanaweza kulia na kuwafanya wake zao wajisikie kama Shah Rukh anatufanya tujisikie, salama na kupendwa”.
Hawa sio mashabiki tu, wasioona majukumu ya Khan yenye matatizo zaidi, ambayo yalijumuisha kuvizia na vurugu.
Badala yake, mtazamo wao ni muhimu. Hawakuidhinisha filamu hizo na wanasema hivyo.
Kilichobaki nao haikuwa urembo au mchezo wa kuigiza – ingawa walifurahia hilo – lakini nyakati ambazo zilionekana kutoonekana.
Dilwale Dulhaniya Le Jayenge ilikuwa mojawapo ya filamu vikubwa zaidi za Khan na pengine penzi lililofanikiwa na kupendwa zaidi la Bollywood – lakini mama wa shabiki wake alishangazwa na jambo ambalo sidhani kama niliwahi kuliona: “Ilikuwa mara ya kwanza kumuona shujaa huyoakichambua karoti kwenye filamu na kutumia wakati mwingi na wanawake wa nyumbani.”
Kwake, hiyo ilikuwa ya kimapenzi sana. Sio kwamba wanawake hawa hawakuzungumza juu ya tamaa au mvuto wa ngono, ambayo ilitarajiwa, lakini walizungumza mengi zaidi.
CHANZO CHA PICHA,YASH RAJ FILMS
Khan alikuwa mvuto au ahueni kutoka kwa mshtuko wa moyo na dhuluma za kila siku. Alikuwa mwanamume waliyetaka kuolewa naye si kwa sababu alikuwa staa wa Bollywood, bali kwa sababu alikuwa mtu wa kujali. Na mtu anayejali angekuruhusu ufanye kazi, uhifadhi pesa, au angalau kuruhusu ndoto zako zitimie – hata ikiwa yote yangemaanisha kukupeleka kwenye jumba la sinema kutazama mwigizaji nyota wa Shah Rukh anayefuata.
Kwa mashabiki wake wengi wa kike – msimamizi ambaye mama yake alimpiga makofi wakati, akiwa kijana, alienda kwenye sinema kutazama filamu ya Khan; kijana mfanyakazi wa nguo ambaye alilazimika kuwahonga kaka zake kwa pesa ili kuweza kunasa filamu ya hivi punde ya Khan kwenye skrini kubwa; msaidizi wa nyumbani ambaye alimdanganya kasisi wake ili asiende kanisa Jumapili nne mfululizo ili kutazama filamu za Khan kwenye TV – furaha rahisi ya kutazama filamu ni uhuru ulioibiwa.
Kwa kweli, mashabiki wake wengi maskini hawakuwahi kutazama filamu yake hadi baadaye maishani, wakitegemea nyimbo kulisha ushabiki wao. Lakini hata hilo linaweza kukasirishwa.
“Ni vigumu sana kwa wanawake kujiburudisha – kusikiliza wimbo au kumwangalia mwigizaji nyota,” Bi Bhattacharya anasema. “Mwanamke anaposema anapenda mwigizaji, anasema anapenda jinsi mwanamume anavyoonekana na labda atahukumiwa kwa hilo.”
Wanawake hawa wanaweza wasiwe wenye itikadi kali, Bi Bhattacharya anaandika, lakini katika kutafuta msamaha huu, furaha hizi rahisi, waliasi. Waliasi kwa kuficha mabango yake chini ya kitanda chao, kusikiliza na kucheza nyimbo zake, na kwa kutazama filamu zake – na kwa sababu ya maasi hayo, walitambua kile walichotaka kutoka kwa maisha.
CHANZO CHA PICHA,GETTY IMAGES
Kwa mfano,kwa warasimu kufanya njia yake mwenyewe ulimwenguni kwa sababu hakutaka tena kuomba ruhusa ya kutazama filamu ya Khan. Mwanamke mmoja kijana alitoroka nyumbani wakati safari ya siri ya kwenda kwenye jumba la sinema kwa ajili ya filamu ya Khan ilisababisha ndo iliyopangwa kwa haraka na mwanamume ambaye hakuwa shabiki na akapinga ukweli kwamba alikuwa. (Tangu sasa amekuwa mhudumu wa ndege na kuolewa na mwanamume ambaye “aliibua hisia sawa” na Khan).
Khan haikuwa ahadi nzuri kama hiyo au ndoto iliyokatazwa kwa marafiki zangu na mimi, ambao ulimwengu wetu wa bahati ulitoa uhuru mkubwa zaidi. Hadi niliposoma kitabu hiki, sikuwahi kuthamini kikamilifu uasi wa utulivu katika furaha ya mama yangu na shangazi wakati wa safari ya kwenda kwenye sinema karibu kila Ijumaa kwa onyesho la usiku wa manane. Nilichukuliwa pamoja, bila kujali bahati yangu.
Lakini hata hivyo ni wazo la kawaida linalounganisha utoto wetu tofauti – mmoja wa wanawake alisema Khan alimfundisha Kiingereza bora kupitia mahojiano yake. Kweli, alinifundisha Kihindi.
Bi Bhattacharya anasema yeye pia ni mfano wa wakati wake – na mengi yamebadilika tangu alipojitosa Bollywood.
“Wanawake wadogo hawataki kuolewa na Khan, wanataka kuwa yeye – wanataka uhuru wake na mafanikio yake.”
Kitabu cha Shrayana Bhattacharya Desperately Seeking Shah Rukh: India’s Lonely Young Women and the Search for Intimacy and Independence kimechapishwa na Harper Collins India.
CHANZO CHA HABARI BBC