Benjamin Netanyahu: Kiongozi wa zamani wa Israel aliyerejea mamlakani

Wakati Benjamin Netanyahu alipoondolewa madarakani mnamo Juni 2021 baada ya miaka 12 mfululizo akiwa waziri mkuu, waangalizi wa mambo waliitaja mwisho wa enzi, wakati wakosoaji wake walizungumza juu ya mapambazuko mapya.

Bwana Netanyahu mwenyewe ingawa aliahidi kwa ukaidi: “Tutarudi!” Kama ilivyobainika kuondoka kwake kulikuwa kumebadilika sana, huku Bw Netanyahu akiinua hali mpya ya kisiasa kwa ushindi wa kuridhisha katika uchaguzi zaidi ya mwaka mmoja baadaye, kulingana na matokeo ya awali.

Kwa kejeli, kiongozi huyo mwenye umri wa miaka 73 wa chama cha mrengo wa kulia cha Likud anaonekana kumwangusha mpinzani wake wa mrengo wa kati Yair Lapid, ambaye ndiye aliyeanzisha anguko lake.

Kurejea kwake kutatia muhuri imani miongoni mwa wafuasi wake kwamba “King Bibi” hawezi kushindwa kisiasa.

Kiongozi wa muda mrefu zaidi wa Israel, Bw Netanyahu – ikiwa matokeo yatathibitishwa – atakuwa ameshinda rekodi ya chaguzi tano za kushikilia wadhifa huo mara sita – zaidi ya waziri mkuu mwingine yeyote katika historia ya miaka 74 ya nchi hiyo.

Mafanikio yasiyo na kifani ya Bw Netanyahu yanatokana na taswira ambayo ameikuza kama mtu anayeweza kuilinda Israel dhidi ya vikosi vya uhasama Mashariki ya Kati.

Amechukua msimamo mkali kuhusu Wapalestina, akiweka wasiwasi wa usalama juu ya mazungumzo yoyote ya amani, na kwa muda mrefu alionya juu ya hatari iliyopo kwa Israeli kutoka Iran.

Lakini kutanda juu ya mafanikio yake ya kisiasa ni wingu la kesi ya jinai inayoendelea kwa madai ya hongo, ulaghai na uvunjaji wa uaminifu – mashtaka anayokanusha vikali. Na kwa mtu aliyeelezewa na Times of Israel kama mtu anayesababisha “mgawanyiko mkubwa”, wapinzani wake wanamwona kuwa hatari kwa demokrasia ya Israeli yenyewe.

Urithi wake

Benjamin Netanyahu alizaliwa Tel Aviv mwaka wa 1949. Mnamo 1963, familia yake ilihamia Marekani wakati baba yake Benzion, mwanahistoria mashuhuri na mwanaharakati wa Kizayuni, alipopewa nafasi ya kitaaluma.

Katika umri wa miaka 18, alirudi Israeli, ambapo alitumia miaka mitano katika jeshi, akihudumu kama nahodha katika kitengo cha makomandoo cha wasomi, Sayeret Matkal.

Alijeruhiwa katika uvamizi wa ndege ya Ubelgiji iliyotekwa nyara na wanamgambo wa Kipalestina ambayo ilitua Israel mwaka 1972, na kupigana katika vita vya Mashariki ya Kati vya 1973.

Mnamo 1976, kaka yake Bw Netanyahu, Jonathan, aliuawa akiongoza msako wa kuwaokoa mateka kutoka kwenye ndege iliyotekwa nyara huko Entebbe, Uganda. Kifo chake kilikuwa na athari kubwa kwa familia ya Netanyahu, na jina lake likawa hadithi katika Israeli. Bw Netanyahu alianzisha taasisi ya kupambana na ugaidi katika kumbukumbu ya kaka yake na mwaka 1982 akawa naibu mkuu wa ujumbe wa Israel mjini Washington.

Mara moja, maisha ya umma ya Bw Netanyahu yalianza. Akiwa mzungumzaji mzuri wa Kiingereza na lafudhi ya kipekee ya Kimarekani, alifahamika sana kwenye televisheni ya Marekani na mtetezi mzuri wa Israeli.

Aliteuliwa kuwa mwakilishi wa kudumu wa Israeli katika UN huko New York mnamo 1984.

Kuingia madarakani

Baadaye akawa Mwenyekiti wa chama, na mwaka 1996, waziri mkuu wa kwanza wa Israel aliyechaguliwa moja kwa moja baada ya uchaguzi wa mapema kufuatia kuuawa kwa Yitzhak Rabin.

Bw Netanyahu pia alikuwa kiongozi mdogo zaidi wa Israel na wa kwanza baada ya jimbo hilo kuanzishwa mwaka 1948.

Licha ya kukosoa vikali makubaliano ya amani ya Oslo ya 1993 kati ya Israel na Wapalestina, Bw Netanyahu alitia saini mkataba wa kukabidhi asilimia 80 ya Hebroni kwa udhibiti wa Mamlaka ya Palestina na akakubali kujiondoa zaidi kutoka kwa Ukingo wa Magharibi unaokaliwa kwa mabavu.

Alipoteza wadhifa wake mwaka wa 1999 baada ya kuitisha uchaguzi miezi 17 mapema, na kushindwa na kiongozi wa chama cha Labour Ehud Barak, kamanda wa zamani wa Bw Netanyahu.

Kurejea kisiasa

Bw Netanyahu alijiuzulu kama kiongozi wa Likud na kufuatiwa na Ariel Sharon.

Baada ya Bw Sharon kuchaguliwa kuwa waziri mkuu mwaka wa 2001, Bw Netanyahu alirejea serikalini, kwanza akiwa waziri wa mambo ya nje na kisha waziri wa fedha.

Mwaka 2005, alijiuzulu kwa kupinga hatua ya Israel ya kujiondoa katika Ukanda wa Gaza unaokaliwa kwa mabavu.

Nafasi yake ilikuja tena mwaka wa 2005, wakati Bw Sharon – kabla tu ya kupata kiharusi kilichomfanya kukosa fahamu – alijitenga na Likud na kuanzisha chama kipya cha wafuasi wa siasa kali, Kadima.

Bw Netanyahu alishinda tena uongozi wa Likud na alichaguliwa kuwa waziri mkuu kwa mara ya pili Machi 2009.

Alikubali kusitishwa kwa ujenzi wa makazi katika Ukingo wa Magharibi kwa muda wa miezi 10, na kuwezesha mazungumzo ya amani na Wapalestina, lakini mazungumzo yalivunjika mwishoni mwa 2010.

Ingawa mwaka 2009 alikuwa ametangaza hadharani kukubali kwa masharti taifa la Palestina pamoja na Israel, baadaye alisisitiza msimamo wake. “Taifa la Palestina halitaundwa, si kama lile ambalo watu wanalizungumzia. Haitatokea,” alikiambia kituo cha redio cha Israel mwaka 2019.

Mashambulizi ya Wapalestina na hatua za kijeshi za Israel mara kwa mara ziliifanya Israel kukabiliwa ndani na karibu na Ukanda wa Gaza kabla na baada ya Bw Netanyahu kurejea ofisini mwaka 2009.

Mzozo wa nne wa aina hiyo katika kipindi cha miaka 12 pekee ulizuka Mei 2021, na hivyo kusimamisha kwa muda juhudi za vyama vinavyompinga Bw Netanyahu kumwondoa madarakani kufuatia msururu wa uchaguzi ambao haukukamilika.

Ingawa wakati wa migogoro Israel iliungwa mkono na Marekani, mshirika wake wa karibu, uhusiano kati ya Bw Netanyahu na Rais Barack Obama ulikuwa mgumu.

Walifikia hatua ya chini wakati Bw Netanyahu alipohutubia Congress mwezi Machi 2015, akionya dhidi ya “mpango mbaya” unaotokana na mazungumzo ya Marekani na Iran kuhusu mpango wake wa nyuklia. Utawala wa Obama ulilaani ziara hiyo na kusema inaingilia na kuharibu.

Mahusiano na Trump

Ujio wa urais wa Donald Trump mwaka wa 2017 ulisababisha uwiano wa karibu kati ya sera za serikali ya Marekani na Israel, na ndani ya mwaka mmoja Bw Trump alitangaza kuutambua Yerusalemu kuwa mji mkuu wa Israel.

Hatua hiyo ilizua ghadhabu katika ulimwengu wa Kiarabu – ambao unaunga mkono madai ya Wapalestina kwa nusu ya mashariki ya Jerusalem inayokaliwa kwa mabavu na Israel tangu vita vya Mashariki ya Kati mwaka 1967.

Na mnamo Januari 2020, Bw Netanyahu alisifu mpango wa Bw Trump wa amani kati ya Israel na Wapalestina kama “fursa ya karne”, ingawa ulipuuzwa na Wapalestina kama wa upande mmoja na kuachwa mezani.

Bw Netanyahu pia alionana ana kwa ana na Bw Trump kuhusu Iran, akikaribisha kujiondoa kwa rais mwaka wa 2018 kwenye mkataba wa nyuklia wa Iran na kurejeshwa kwa vikwazo vya kiuchumi.

Bw Trump hata hivyo alitoa matamshi makali kuhusu kiongozi huyo wa Israel, akimshutumu kwa kukosa uaminifu, baada ya kumpongeza Joe Biden kwa kushinda kiti cha urais mnamo Novemba 2020.

Baada ya 2016, Bw Netanyahu alikumbwa na uchunguzi kuhusu shutuma za ufisadi, ambao ulifikia kilele chake kwa kushtakiwa kwa hongo, ulaghai na uvunjaji wa uaminifu kuhusiana na kesi tatu tofauti mnamo Novemba 2019.

Bw Netanyahu alidaiwa kupokea zawadi kutoka kwa wafanyabiashara matajiri na kutoa fadhila ili kujaribu kupata matangazo chanya kwa vyombo vya habari.

Alikanusha makosa na kusema yeye ni mwathiriwa wa kwani mashtaka hayo yalichochewa kisiasa na wapinzani wake.

Alianza kusikilizwa mnamo Mei 2020, na kuwa waziri mkuu wa kwanza kufanya hivyo. Hata hivyo, halijaathiri uwezo wake wa kuchaguliwa.

“Tumeshinda kura kubwa ya imani kutoka kwa watu wa Israeli,” aliwaambia wafuasi walioshangilia siku ya Jumatano baada ya kura zilizomuonesha kuwa yuko mbioni kupata ushindi.

Kwa msingi wake wa kisiasa, kurejea kwa Bw Netanyahu kunaashiria mwanzo wa mapambazuko mengine.